اسید سیتریک یک اسید آلی ضعیف و از مهم‌ترین اسیدهایی است که در مرکبات وجود دارد. اسیدسیتریک یا جوهرلیمو معمولاً به‌عنوان افزودنی مواد غذایی، مکمل غذایی و ماده پاک‌کننده به کار می‌رود. از جوهر لیمو به‌عنوان یک واسطه در چرخه سیتریک اسید یاد می‌کنند که این چرخه در متابولیسم موجودات هوازی وجود دارد. سیتریک به‌صورت طبیعی در مرکبات به‌خصوص لیموترش وجود دارد و طعم ترش به آنها می‌دهد. این ماده سه گروه cooh را دارا است که می‌تواند با سه گروه باز واکنش نشان دهد.
سیتریک برای اولین‌بار در سال 1784 توسط دانشمند سوئدی به نام کارل ویلهام از آبلیمو ترش به دست آمد و سپس بعد از چند سال فرایند صنعتی‌شدن آن در سال 1890 در صنایع مرکبات ایتالیا انجام شد. این ماده به دو شکل خشک یا آنهیدرات و مونو هیدرات یا آبدار با یک مولکول آب وجود دارد. وقتی مونو هیدرات در دمای 78 درجه سانتی‌گراد گرم شود به سیتریک بی آب تبدیل می‌شود و وقتی تا دمای بیشتر از 178 درجه سانتی‌گراد گرم شود دی‌اکسیدکربن و آب را از دست می‌دهد و تجزیه می‌شود. این ماده بی‌رنگ و بی بو تا دهه 1900 از آبلیمو به دست می‌آمد تا اینکه دانشمندان توانستند آن را از آسپرژیلوس نیگر و قارچ سیاه تولید کنند.
نحوه خرید اسید سیتریک
شرکت تارا طب با بیش از ده سال سابقه فعالیت در زمینه واردات و تأمین مواد اولیه شیمیایی با در اختیار داشتن کادری مجرب، جهت تأمین مواد موردنیاز مشتریان خود با نازل‌ترین قیمت فعالیت می‌کند. شما می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی موجود در قسمت تماس با ما، با مشاورین فروش شرکت جهت کسب اطلاعات بیشتر و استعلام قیمت و خرید در ارتباط باشید.
کاربردهای اسید سیتریک
اسید سیتریک به دلیل خاصیت اسیدی و مزه‌ای که دارد، بیشتر به‌عنوان ماده نگهدارنده و طعم‌دهنده به‌ویژه در شیرینی‌ها و نوشابه‌ها به کار می‌رود. این ماده همچنین در حفظ یا تثبیت داروها و به‌عنوان ضدعفونی‌کننده در برابر باکتری‌ها و ویروس‌ها کاربرد دارد. محصولات غذایی و نوشیدنی‌ها مانند سس گوجه‌فرنگی نیز سیتریک دارند. این ماده که به‌صورت طبیعی تولید نمی‌شود به‌عنوان محصول جانبی تولید پنیر، شراب و نان ترش به کار می‌رود. مواد غذایی و نوشیدنی‌ها حدود 70٪ و محصولات غذایی دارویی و مکمل‌ها 20٪ از اسیدسیتریک تولید شده را استفاده می‌کنند و 10٪ باقیمانده در مواد تمیزکننده به کار برده می‌شود. این ماده می‌تواند جایگزین اسید نیتریک در غیرفعال‌کردن فولاد ضدزنگ مورداستفاده قرار بگیرد.
همچنین سیتریک می‌تواند در بخشی از فرایند تولید فیلم عکاسی به‌عنوان یک حمام متوقف‌کننده بو به کار رود. سیتریک اسید یک ماده شلات کننده عالی است و با محلول کردن فلزات، آنها را به هم متصل می‌کند. این ماده نیز برای ازبین‌بردن رسوبات آهکی از دیگ‌های بخار استفاده می‌شود. همچنین از آن برای تصفیه آب استفاده می‌شود و این امر باعث بهبود اثربخشی صابون‌ها و مواد شوینده لباس می‌شود. این ماده یک اسید آلفا هیدروکسی و یک ماده فعال در لایه‌بردارهای پوست است. اسیدسیتریک به‌عنوان یک بافر برای افزایش حلالیت هروئین قهوه‌ای به کار می‌رود. همچنین این اسید به‌عنوان یکی از ترکیبات فعال در تولید بافت‌های صورت با خواص ضدویروسی استفاده می‌شود.
به‌صورت مختصر کاربردهای سیتریک شامل:
- نرم‌کننده
- ضدانعقاد و آنتی‌اکسیدان
- طعم‌دهنده و اصلاح‌کننده ph و نگهدارنده
- عامل بافر
اسید سیتریک در صنایع غذایی
اسید سیتریک از رایج‌ترین مواد افزودنی غذایی جهان است و برای تقویت اسیدیته، تقویت طعم و حفظ مواد تشکیل‌دهنده خوراکی‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. این ماده به دلیل ph اسیدی به یک ماده نگهدارنده مفید تبدیل شده است. به دلیل اینکه باکتری‌ها قادر به رشد در محیط اسیدی نیستند، از سیتریک به‌عنوان نگهدارنده در مربا، ژله، آب‌نبات، کنسرو و محصولات گوشتی استفاده می‌شود.
این ماده به‌صورت پودر نیز می‌تواند تولید شود، در صورت تمایل به طعم ترش می‌توان از آن در غذاهای خشک استفاده کرد. این ماده یک جایگزین خشک برای سرکه و آبلیمو در خوراکی‌هایی نظیر نمک چاشنی. میان وعده‌های ترد و پودرهای طعم‌دهنده است. انواع آب‌میوه‌ها، آب‌نبات‌ها، غذاهای یخ‌زده، نوشیدنی‌های پودری و برخی از لبنیات حاوی اسیدسیتریک سنتیک هستند. همچنین سیتریک به میوه‌ها و سبزی‌های کنسرو شده برای حفاظت از بوتولیسم افزوده می‌شود. به طور خلاصه عمده مصرف سیتریک به شرح زیر است:
- نگهدارنده مواد غذایی
- جلوگیری از قهوه‌ای شدن محصولات تازه بریده شده مانند سیب خرد شده
- تولید محصولاتی مانند نوشابه، آبمیوه، بستنی، آب‌نبات، پودر نوشیدنی
- حفظ تازگی غذاهای کنسرو شده و شیشه‌ای و حفاظت از سم بوتولیسم
- مکمل‌های غذایی و دارویی و بهبود دادن طعم داروهای جویدنی و شربت‌ها
- بهبود غلظت غذا
- افزایش عمر غذا و نوشیدنی
- ایجاد طعم ترش در غذا
- مواد غذایی منجمد و بعضی فراورده‌های لبنی
اسید سیتریک در صنایع دارویی
ماده اصلی مکمل‌های غذایی و داروها سیتریک است. این ماده به جهت کمک به تثبیت و حفظ ترکیبات فعال به دارو اضافه می‌شود و همچنین به دلیل تقویت یا ماسک کردن طعم داروهای جویدنی و شربت‌ها به کار می‌رود. ممکن است مکمل‌های معدنی مانند کلسیم و منیزیم، حاوی سیتریک اسید به شکل سیترات برای تقویت جذب باشند.
اسید سیتریک به‌عنوان ضدعفونی کننده و پاک کننده
این ماده یک ضدعفونی‌کننده در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها است. اسیدسیتریک ممکن است در درمان و یا پیشگیری از نوروویروس انسانی که از دلایل اصلی بیماری‌های ناشی از مصرف مواد غذایی هستند مؤثر باشد. اسیدسیتریک به‌عنوان یک ماده ضدعفونی‌کننده و تمیزکننده عمومی برای رفع لک ناشی از صابون، لکه‌های آب سخت، زنگ‌زدگی و آهک در تجارت به فروش می‌رسد. این ماده به‌عنوان جایگزینی برای پاک‌کننده‌های معمولی و ضدعفونی‌کننده‌ها مانند سفیدکننده‌های حاوی کلر به کار می‌رود.
درصد خلوص اسید سیتریک
اسید سیتریک یک اسید قوی است با درصد خلوص بالا در حدود 98 تا 99 درصد است. برای تعیین درصد خلوص این ماده و تشخیص ناخالصی‌هایی همچون سولفوریک اسید، هیدروکلریک اسید، سولفوروس اسید و فرمیک اسید آزمایش‌های گوناگونی انجام می‌گیرد که نتایج این آزمایش‌ها درصد خلوص سیتریک را نشان می‌دهد.
درصد اسید سیتریک موجود در آبلیمو
میزان اسید موجود در آبلیمو بین 5 تا 6 درصد است. تارتاریک و اسید مالیک نیز از جمله اسیدهایی هستند که در سبزیجات و میوه وجود دارند. سیترات نیز از اسید سیتریک تولید شده که به‌صورت نمک یا استر است. مواد شیمیایی که با سیتریک مرتبط هستند شامل موارد زیر می‌باشند:
- سیتریک آبدار
- سیتریک خشک
- جوش شیرین
- اسید آسکوربیک
- سیترات سدیم
فواید اسید سیتریک برای بدن
اسید سیتریک عملکردهای چشمگیری در بدن دارد و بسیار مفید است. مهم‌ترین عملکرد آن در بدن تولید انرژی است زیرا به‌صورت سیترات در چرخه کربس به‌عنوان اولین مولکول تشکیل می‌شود. چرخه کربس در بدن غذا را به انرژی تبدیل می‌کند و تمامی موجودات زنده بخش اعظم انرژی خود را از این چرخه تأمین می‌کنند. سیتریک قابلیت دسترسی‌پذیری مواد معدنی را افزایش می‌دهد و به بدن کمک می‌کند تا مینرال‌ها را بهتر جذب کند. همچنین این ماده جذب مولکول‌های روی را تقویت می‌کند. سیتریک‌اسید به شکل سیترات پتاسیم از سنگ کلیه جلوگیری می‌کند و همچنین باعث خرد شدن سنگ‌های قبلی می‌شود.
خطرات احتمالی اسید سیتریک
اسید سیتریک یک اسید ضعیف است اما قرارگرفتن در معرض گرید خالص آن عوارض جانبی را می‌تواند به همراه داشته باشد. مصرف بیش از حد آن ممکن است موجب درد شکم و گلو شود. استنشاق آن می‌تواند باعث سرفه، تنگی نفس و گلودرد شود. قرارگرفتن در معرض محلول‌های غلیظ ممکن است باعث قرمزی و درد چشم و پوست شود. مصرف مکرر و طولانی‌مدت سیتریک مانند نوشیدنی‌های اسیدی مثل نوشابه موجب فرسایش مینای دندان می‌شود. به طور کل این اسید بی‌خطر است اما باقیمانده قارچ از فرایند تولید می‌تواند باعث حساسیت شود.
میوه‌های حاوی اسید سیتریک
مرکباتی مانند لیمو، لیموترش، پرتقال، گریپ‌فروت و نارنگی حاوی مقادیر زیادی از جوهر لیمو هستند. همچنین میوه‌های دیگری مانند آناناس، توت‌فرنگی، تمشک، قره قاط، گیلاس، گوجه‌فرنگی و میوه‌های گرمسیری مقدار کمتری جوهر لیمو دارند.
طرز تهیه اسید سیتریک
اسید سیتریک در شیمی آلی و کاربردهای غذایی به‌ویژه به‌عنوان نگهدارنده و طعم‌دهنده به کار می‌رود. به‌صورت تجاری این ماده از کشت قارچی به نام آسپرژیلوس نیجر تولید می‌شود. این قارچ در طبیعت موجود است و در هر مکانی که علم و تجهیزات کشاورزی فروخته می‌شود در دسترس می‌باشد. این قارچ با قندهای ساده مانند ساکارز یا گلوکز، شربت ذرت یا ملاس، نشاسته ذرت هیدرولیز شده تغذیه می‌کند. قارچ آسپرژیلوس نیجر با گلوکز تغذیه می‌کند و دی‌اکسیدکربن و سیتریک را به‌عنوان مواد زائد تولید می‌کند.
مصرف اسید سیتریک در صنایع مختلف
میزان مصرف سیتریک در صنایع مختلف متفاوت است که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:
- بیش از 70 درصد صنایع غذایی
- 12 درصد دارویی
- 11 درصد شیمیایی
- 4 درصد چرم
- 2 درصد آرایشی و بهداشتی
- 1 درصد سایر صنایع
خلاصه‌ای از کاربردهای اسید سیتریک
از کاربردهای سیتریک به‌صورت خلاصه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محصولات پوستی و مراقبت بهداشتی (ژل، کرم، مایعات)
- سنتز مواد جامد از مولکول‌های کوچک
- سیستم آنتی‌اکسیدانی شوینده‌های موی سر (شامپو ضد شوره)
- پلاستیک بسته‌بندی غذا
- آبکاری فلزات و تنظیم PH یون‌های فلزی
- شار لحیم‌کاری در صنعت
- پیشگیری و رفع تجمع رسوب آهک در دیگ‌های اواپراتور و بخار
- قارچ‌کش و ضدعفونی‌کننده‌ها
- شوینده‌های بهداشتی
- سلامت پوست
- خوراک حیوان
- محصولات پاک‌سازی محیط‌زیست
- الکل
- داروها مانند قرص جوشان
- محلول ضدانعقاد خون
- صنعت غذایی
- صنعت رنگ‌سازی
- چاپ
- استخراج نفت
- صنعت نساجی
- تصفیه آب
- صنایع شیمیایی
- امولسیفایر
- عکاسی
- صنایع پلاستیک
- کاتالیزور
- عامل بافر
- در بتن‌سازی برای افزایش مقاومت، جلوگیری از سفت شدن سریع و کاهش اثر دما و سفت کننده‌ها
- به‌عنوان تنظیم‌کننده اسیدیته در صنایع نوشیدنی
- به‌عنوان کاتالیست در صنعت پنیرسازی به‌ویژه پنیر موزارلا
- در مکمل‌های غذایی برای جذب سریع‌تر
- به‌عنوان طعم‌دهنده و نگهدارنده مثل نوشیدنی گازدار
- جایگزین اسید نیتریک برای غیرفعال‌کردن فولاد ضدزنگ
- در فراورده‌های گوشتی عامل مهارکننده اکسیداسیون
- به‌عنوان نگهدارنده و افزایش کیفیت محصول در صنایع آرد و نان
- جهت کنترل PH رنگ‌های قلیایی در رنگ‌های خوراکی
- محصولات آرایشی و بهداشتی مانند محصولات ازبین‌برنده جوش و لکه پوستی
ازآنجایی‌که اسیدسیتریک غیرسمی است همان‌طور که اشاره شد کاربردهای بسیاری در صنایع مختلف دارد. هرروزه میزان تقاضای این ماده نسبت به میزان تولید آن افزایش می‌یابد و این کاملاً طبیعی است. به طور سالانه حدود بیش از 2 میلیون تن اسیدسیتریک در جهان تولید می‌شود که بیشترین سهم مصرف این ماده در صنایع غذایی است. شرکت تارا مدرن طب تجهیز با تیمی مجرب مفتخر است که طی سال های اخیر توانسته مواد اولیه مورد نیاز متقاضیان را با نازل‌ترین قیمت و بالاترین کیفیت فراهم آورد. شما می‌توانید جهت اطلاع از قیمت و خرید از طریق راه‌های ارتباطی موجود در قسمت تماس با ما اقدام بفرمایید.