صنایع غذایی شبکه‌ای پیچیده و جهانی از مشاغل مختلف است که بیشتر مواد غذایی مردم جهان را فراهم می‌کند. صنایع غذایی مجموعه‌ای از فعالیت‌های صنعتی است که در تولید، پخش، تبدیل، تهیه، نگهداری، ترابری، صدور گواهینامه، فرآوری و بسته‌بندی فعالیت دارند. هر یک از صنایع گوناگون موجود به دلیل رفع نیاز خاصی از بشر شکل‌گرفته و توسعه‌یافته است. صنایع غذایی نیز از این امر مستثنی نیست زیرا غذا از قدیم نیاز اساسی انسان بوده و همانند سایر صنایع با ورود ماشین‌ها در چرخه تولید و گسترش فناوری و شتاب گیری رشد علوم، تغییرات زیادی داشته است. امروزه صنعت غذایی گوناگون می‌باشد و تولیدات آن از فعالیت‌های کوچک، سنتی و خانوادگی گرفته تا فرایندهای صنعتی بزرگ، سرمایه بر و مکانیزه بسیار گسترده است. اغلب صنایع غذایی به محصولات کشاورزی و دامپروری محلی یا ماهیگیری بستگی دارند.
نحوه خرید مواد اولیه صنایع غذایی
مواد اولیه غذایی رکن اصلی صنایع غذایی است و این مواد انواع مختلف دارند. شرکت تارا مدرن طب تجهیز یکی از شرکت های معتبر واردکننده و تامین مواد اولیه صنایع غذایی و سایر مواد شیمیایی و تجهیزات آزمایشگاهی است که بیش از ده سال سابقه فعالیت در این زمینه دارد. در همین راستا می‌تواند محصول مورد نظر شما را بالاترین کیفیت، نازل‌ترین قیمت و سریع‌ترین زمان ممکن در ختیارتان قرار دهد. شما می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی موجود در سایت تارا طب با مشاورین فروش شرکت جهت استعلام موجودی، قیمت و خرید در ارتباط باشید.
سه مزیت صنعت غذایی چیست
سه مزیتی که باعث ضرورت توجه و شتاب بخشی برای رشد و افزایش صادرات در این صنعت می‌باشد (وضعیت روبه‌رشد این صنعت)، (کیفیت بین‌المللی محصولات) و (ظرفیت بالای این صنعت در زمینه صادرات) است.
فرایند تولید فراورده‌های غذایی
روش‌های کلی فراوری فرآورده‌های غذایی شامل تخمیر، پخت‌وپز، کم‌آبی و تقطیر است. فرایند تخمیر با افزودن یک ارگانیسم کوچک به محصول تهیه شده قبلی به دست می‌آید. این امر در صنایع فراورده‌های پنیر و نانوایی‌ها انجام می‌شود. فرایند پخت‌وپز در عملیات تولیدی زیادی به کار می‌رود مانند کنسرو و نگهداری ماهی، سبزیجات، میوه‌ها و گوشت.
فرایند حفظ در صنایع غذایی
در صنایع غذایی از مهم‌ترین عملیاتی که در تولید مواد غذایی انجام می‌شود جلوگیری از خراب‌شدن محصولات است. در این فرایند 5 روش اساسی برای نگهداری مواد غذایی وجود دارد:
- عقیم‌سازی اشعه
- عقیم‌سازی آنتی‌بیوتیکی
- عمل شیمیایی
- کمبود آب بدن
- تبرید (سرد و خنک‌کردن)
سه روش اول زندگی میکروبی را از بین می‌برد و روش دوم مانع رشد است. گوشت، ماهی، سبزیجات و میوه‌ها که مواد خام هستند با استفاده از روش‌های فوق حفظ می‌شوند. مخلوطی از غذاهای مختلف برای تولید یک محصول فراوری و حفظ می‌شوند، محصولاتی مانند سوپ، غذاهای گوشتی، پودینگ و غیره به این روش نگهداری می‌شوند.
پاستوریزاسیون در دمای پایین و برای مدت کوتاهی روی محصولاتی مانند آب‌میوه، شیر یا خامه انجام می‌شود. گرما نیز جهت حفظ مواد غذایی مؤثر است. پاستوریزاسیون تابشی با دوز کم باعث ماندگاری بیشتر غذاها در یخچال می‌شود. در برخی از کشورها عقیم‌سازی با اشعه یونیزه برای ادویه‌جات به‌شدت مورداستفاده قرار می‌گیرد تا فساد آنها را کاهش دهد. عقیم‌سازی غذاهای کنسرو شده با اشعه با دوز بالا سبب طعم و بوی نامطبوع آن می‌شود.
خشک‌کردن نیز فرایند حفظ رایج در صنایع غذایی است. خشک‌کردن با آفتاب قدیمی‌ترین روش حفظ مواد غذایی است. در حال حاضر مواد غذایی در هوا، خلأ، گاز بی‌اثر، گرما و بخار بیش از حد گرم خشک می‌شوند. کمبود آب بدن نیز در فرایند حفظ محصول مؤثر است. با استفاده از این روش گرما به درون آب مواد غذایی فرستاده می‌شود و سپس به‌صورت بخار آب خارج می‌شود.
صنعت غذا در ایران
صنایع غذایی ایران در 4 دهه اخیر با وجود فراز و نشیب‌های فراوان روبه‌رشد بوده و هم چنین در داخل کشور محصولاتی در سطح کیفیت جهانی تولید می‌شود و ظرفیت صادرات بالایی دارد. ما در ایران می‌توانیم علاوه بر تأمین مصرف داخلی، نیاز کشورهای همسایه را نیز بر طرف کنیم. در ایران مواد اولیه و محصولات خاص و کمیابی داریم که اغلب در کشورهای توسعه یافته کمتر یافت می‌شود. مصرف جهانی بیشتر به سمت مصرف محصولات تغییر ژنتیک نیافته گرایش دارد که این موضوع فرصت مناسبی برای صنایع غذایی کشور است. کشور ترکیه در این زمینه عملکرد خوبی داشته است و صنایع غذایی مانند انواع غذاهای آماده، شیرینی‌ها، خوراکی‌ها و رستوران‌های فرانچایز در ترکیه توسعه‌یافته‌اند.
8 تکونولوژی اصلی صنایع غذایی
صنایع غذایی شامل 8 جز تکنولوژی مختلف از قبیل کنسروسازی، غلات، قنادی و نوشیدنی، شیر و لبنیات، روغن و چربی خوراکی، صنایع گوشت، قند و شکر، بسته‌بندی است. در زیر توضیحی به‌صورت مختصر در مورد هر جز می‌دهیم:
کنسروسازی
کنسروسازی از واژه conserve برگرفته شده و با canning تفاوت دارد. در کل به مجموعه‌ای از روش‌های نگهداری مواد غذایی گفته می‌شود که یکی از آنها قوطی کردن یا canning است.
غلات
غلات بخش عمده انرژی موردنیاز انسان در روز را تشکیل می‌دهند. وظیفه صنایع غذایی فراوری و تهیه محصولات با حفظ ارزش غذایی آنها است.
قنادی و نوشیدنی
قنادی و نوشیدنی طرف‌داران زیادی در سراسر جهان دارد و جزو فراوری سومین مواد غذایی قرار می‌گیرد. چالش جدی در تولیدات عمده و گسترده این محصول، روش نگهداری و حفظ کیفیت آن است زیرا مقدار بالایی قند و چربی دارد.
شیر و لبنیات
شیر محصول دوشش کامل از پستاندار سالم بدون افزودن یا کاستن چیزی از آن و بدون وقفه بر اساس تعاریف FDA است. بر همین اساس باتوجه‌به ویژگی‌های فیزیوشیمیایی شیر می‌توان از آن محصولاتی را تهیه نمود.
روغن و چربی خوراکی
روش استخراج روغن از میوه‌های روغنی با استخراج روغن از دانه‌های روغنی تفاوت دارد. هم چنین با جداسازی چربی‌های حیوانی نیز متفاوت است. عالمان این صنعت روش‌هایی را برای استخراج بهتر و بیشتر روغن خوراکی سالم و تهیه کنجاله‌ای بدون آلودگی برای دام و طیور طراحی می‌کنند.
صنایع گوشت
در جهان سالانه بسیاری از منابع گوشتی به دلیل عدم فراوری صحیح و عدم سلامت دام از بین می‌روند. این در حالی است که بسیاری افراد از کمبود پروتئین رنج می‌برند.
قند و شکر
در کل دنیا منابع خام قندی موجود مقدار بالایی ناخالصی به همراه دارد. وظیفه علم صنایع غذایی حذف این ناخالصی‌ها و به طراحی روش‌های مناسب برای آماده‌سازی این منابع و استخراج کامل با خلوص بالا است.
بسته‌بندی
پس از تولید مواد غذایی مهم‌ترین بخش نگهداری سلامت و بسته‌بندی درست محصول تا هنگام مصرف است. در این بخش علاوه بر علم قضایی به خلاقیت، هنر گرافیک، روان‌شناسی و توان بازاریابی نیاز است. ضعف دربسته بندی مناسب و مرغوب بزرگ‌ترین ضعف صنعت غذایی کشور است. اگرچه ایجاد واحدهای صنایع غذایی موجب اشتغال‌زایی می‌شود ولی توسعه بیش از حد این واحدها کمبود مواد اولیه و بازار مصرف، سنتی بودن محصول و کاهش کیفیت، باعث تولید کمتر از ظرفیت موجود می‌شود.
انواع بسته‌بندی
در صنایع غذایی روش‌های زیادی برای بسته‌بندی مواد غذایی استفاده می‌شود که از پرکاربردترین آنها بسته‌بندی آسپتیک، کنسرو و بسته‌بندی منجمد است.
کنسرو کردن 4
در صنایع غذایی جهان به‌صورت سالانه چند تن قلع برای مصرف کنسروسازی استفاده می‌شود و هم چنین مقدار زیادی مواد غذایی در بسته‌بندی شیشه‌ای تهیه می‌شوند. این فرایند به این صورت است که مواد غذایی خام، تمیز و یا تا حدی پخته شده و استریلیزه نشده، در قوطی با درپوش مهروموم شده بسته‌بندی می‌شوند. بعد از آن قوطی به‌وسیله بخار تحت‌فشار تا دمای مشخص شده در مدت‌زمان معین گرم می‌شوند تا گرما به مرکز قوطی نفوذ کند و باعث ازبین‌رفتن عمر میکروب شود. بعد از طی این مراحل قوطی توسط هوا یا آب کلر خنک می‌شود و بعد از آن عملیات برچسب‌گذاری و بسته‌بندی انجام می‌شود.
بسته‌بندی آسپتیک
در این روش عملیات استریل بر روی ظرف غذا و بسته‌شدن آن به‌صورت جداگانه اجرا می‌شود و پرکردن محصول و بسته‌بندی آن در محیط کاملاً استریل انجام می‌شود. در این روش کیفیت محصول بهینه است زیرا عملیات حرارتی قابل‌کنترل می‌باشد و از اندازه و مواد ظرف مستقل است.
بسته‌بندی یخ‌زده
در بسته‌بندی یخ‌زده از کلیه روش‌های انجماد عمیق مواد غذایی تازه تا دمای زیر نقطه انجماد آنها در صنایع غذایی منجمد استفاده می‌شود. به‌این‌ترتیب در بافت‌های آبکی بلورهای یخ تشکیل می‌شود. مواد فاسدشدنی که منجمد می‌شوند را می‌توان در فواصل طولانی حمل کرد.
دلایل افزایش قیمت تولیدات صنایع غذایی
متأسفانه به علت عدم برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری مناسب، بر اساس برآوردهای انجام شده، میزان ضایعات محصولات کشاورزی از سال 68 به میزان 30 درصد بوده که امروزه همچنان 30 درصد است. در حال حاضر این میزان ضایعات حدود 5 تا 10 میلیارد دلار خسارت به همراه دارد و معادل 25 درصد درآمد نفتی هرسال از محل ضایعات کشاورزی از دست می‌رود.
بیشترین ضایعات محصولات کشاورزی، ضایعات بعد از برداشت تا کارخانه است. حمل‌ونقل، نگهداری، کمبود سردخانه و گرانی نگهداری محصولات کشاورزی در کشور سبب شده است ضایعات کشاورزی افزایش داشته باشد. صنایع غذایی کشور در سیستم حمل‌ونقل و سیستم بعد از برداشت دارای مشکل است. از دیگر مشکلات این صنعت افزایش قیمت تمام شده تولیدات است. بر اساس نظر کارشناسان افزایش قیمت محصولات کشاورزی باعث افزایش قیمت مواد اولیه می‌شود و در نهایت افزایش قیمت مواد اولیه باعث افزایش قیمت تمام شده محصول است.
یکی دیگر از علت‌های افزایش قیمت، فرسوده شدن ماشین‌آلات و دستگاه‌های کارخانه‌های صنایع غذایی است که همین موضوع باعث شده تا کیفیت محصولات تولید داخل نسبت به نمونه مشابه خارجی آن کمتر باشد. همچنین به دلیل عدم تنوع تولید محصولات غذایی در کشور نسبت به نمونه‌های خارجی سبب شده که در بازار عقب بمانیم. هر چه تنوع تولید بیشتر باشد جذب مشتری نیز در واحدهای صنایع غذایی افزایش می‌یابد و به همین نسبت فروش محصولات نیز بیشتر خواهد شد.
ضعف در صادرات مشکل عمده صنایع غذایی
در صنایع غذایی به دلیل برخی مشکلاتی که گفته شد از قبیل بسته‌بندی نامرغوب، عدم تنوع در تولید، افزایش قیمت تمام شده محصول و وجود فعالیت‌های زیرزمینی، سبب ازدست‌دادن بازارهای هدف در صادرات محصولات غذایی شده است.
متخصص صنایع غذایی کیست و چه وظایفی دارد
امروزه به دلیل تغییر سبک زندگی و افزایش نیاز به مواد غذایی بسته‌بندی‌شده صنایع غذایی مختلف در جهان رشد چشمگیری داشته است. به همین دلیل هرازچندگاهی شاهد ظهور یک کارخانه جدید مواد غذایی هستیم. برای اینکه محصولاتی باکیفیت و سالم تولید شود کارهای زیادی در کارخانه به‌غیراز نظارت بر سلامت مواد اولیه و محصول تولیدی باید انجام شود. متخصص صنایع غذایی باتوجه‌به رشته تحصیلی و تخصصی که در این زمینه دارد باید کار کنترل کیفی و بهداشت مواد غذایی را در فرایند تولید بر عهده بگیرد. در هر کارخانه باید از بدو ورود مواد اولیه تا مرحله آخر که بسته‌بندی محصول است کنترل و نظارت کافی توسط مسئول فنی انجام شود.
متخصص صنایع غذایی در کارخانه معمولاً مسئول فنی تولید مواد غذایی است. وی در مراحل مختلف تولید از مواد نمونه‌برداری می‌کند و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌دهد. متخصص مواد غذایی که در صنایع غذایی مهندسی کشاورزی تحصیلات دارد در زمینه عملیات و روش‌هایی که یک ماده خام را به ماده غذایی قابل مصرف تبدیل می‌کند نیز دانش دارد.
مدرک تحصیلی کاردانی یا کارشناسی معمولاً برای شغل کارشناس تولید و فرایند، کافی است. افرادی می‌توانند در مشاغل کنترل و تضمین کیفیت مشغول به کار شوند که مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد صنایع غذایی و رشته‌های مرتبط با آن مانند شیمی و میکروبیولوژی را داشته باشند. از افراد فارغ‌التحصیل مقطع ارشد و دکتری تخصصی در مشاغل تحقیق و توسعه صنایع غذایی استفاده می‌شود. در آینده نیاز به استخدام متخصص صنایع غذایی در کارخانه‌ها با بالارفتن نیاز به غذای سالم و دارای ماندگاری زیاد و اهمیت توسعه پایدار، افزایش پیدا خواهد کرد.
شما می‌توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر، استعلام قیمت و خرید از طریق راه‌های ارتباطی موجود در بخش تماس با ما، به صورت مستقیم با مشاورین فروش شرکت تارا مدرن طب تجهیز ارتباط برقرار نمائید.