بن ماری یا حمام آزمایشگاهی از تجهیزات کاربردی و اساسی هر آزمایشگاه است که برای گرم‌کردن لوازم و ظروف آزمایشگاهی در آب استفاده می‌شود. برای انتخاب دستگاه حمام آب آزمایشگاهی مناسب لازم است که حجم موردنیاز برای گرم‌کردن نمونه‌های خود را بسنجید. ظرفیت این دستگاه بین 5 تا 30 لیتر است و دارای برد دیجیتال برای تنظیم تایم و دما و یک المنت حرارتی است. بیشتر از این دستگاه برای آزمایشگاه‌های علوم دارویی، پزشکی و آزمایشگاه‌های خاک مورداستفاده قرار می‌گیرد. جهت ثابت ماندن دمای بیرون مخزن باید به‌خوبی محفظه گرم‌کننده در محل اصلی قرار بگیرد، سطح مایع بین 4 تا 5 سانتی‌متر داخل تانک پرازآب شود. محدوده دمایی تحت کنترل این دستگاه حدوداً از دمای 37 تا 60 درجه سانتی‌گراد است.
بن ماری چیست
بن ماری از تجهیزات آزمایشگاهی است که در انجام آزمایشگاه‌های آموزشی، صنایع غذایی، آزمایشگاه شیمی، مراکز تحقیقاتی و کلینیکی و… مورداستفاده قرار می‌گیرد. بن ماری از واژه فرانسوی bain marie به معنی حمام آب‌گرفته شده و معادل انگلیسی آن wather bath است. این دستگاه جهت گرم‌کردن یکنواخت و تدریجی به محلول‌ها طی یک بازه زمانی خاص به کار میرود. محدوده دمایی بن ماری‌ها که به‌صورت طبیعی و اغلب به کار میرود از دمای اتاق تا 100 درجه سانتی‌گراد باید باشد. این وسیله دارای حوضچه استیل است که با آب پر می‌شود و ظروف مختلفی آزمایشگاهی در آن قرار می‌گیرد. حرکت همرفتی گرما در آب از حرارت مستقیم شعله جلوگیری می‌کند و حرارت یکنواخت و قابل‌کنترل را ایجاد می‌کند.
نحوه خرید مواد شیمیایی و لوازم آزمایشگاهی
همان‌طور که می‌دانید تنوع مواد آزمایشگاهی بسیار زیاد است و نوع تقلبی این مواد نیز در بازار به‌وفور دیده می‌شود. شما برای تهیه مواد شیمیایی و لوازم آزمایشگاهی اصل و باکیفیت نیاز به شناخت تأمین‌کننده معتبر دارید. مجموعه تارا طب با بیش از ده سال سابقه فعالیت در زمینه واردات و تأمین مواد اولیه شیمیایی و لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی، همواره توانسته رضایت مشتریان خود را باکیفیت بالای محصول، قیمت مناسب و ارسال سریع جلب نماید. شما می‌توانید برای استعلام موجودی، قیمت و خرید از طریق راه‌های ارتباطی موجود در سایت تارا مدرن طب تجهیز با مشاورین فروش ما در ارتباط باشید.
تاریخچه دستگاه بن ماری صنعتی
ابتدا این دستگاه بر پایه آب ساخته شده بود به‌مرورزمان تغییر کرد و جای خود را به دستگاه‌هایی مجهزتر و پیشرفته‌تر داد. دستگاه‌های قدیمی آب گرمایی تا 100 درجه سانتی‌گراد تولید می‌کرد که برای گداختن موادی با ذوب بالا غیرمفید بود و در داخل مخزن نیز قارچ و باکتری ایجاد می‌شد که بسیار مضر بود. بنابراین نیاز به رفع مشکلات و تغییرات باعث ساخت دستگاه بن ماری جدید شد که در آن حمام مهره‌ای فلز به‌جای آب به کار میرود. در این حمام دیگر احتمال رشد باکتری، قارچ و نفوذ آب به داخل نمونه‌ها وجود ندارد و می‌توان دما را تا 180 درجه سانتی‌گراد جهت گداختن مواد بالا برد.
این دستگاه با حمام جامد دما را با کمترین اختلاف یعنی 1 درجه سانتی‌گراد در تمام نقاط مخزن به‌صورت کاملاً یکنواخت پخش می‌کند که کیفیت آن بیشتر از بن ماری مایع است. از دیگر فواید بن ماری مهره فلزی این است که قابل‌بازگشت به طبیعت است و در مصرف آب و برق نیز صرفه‌جویی می‌شود. این دستگاه برای استفاده در صنایع بسیار مفید است؛ زیرا در صنعت می‌تواند در محدوده وسیع‌تر و با مواد بیشتر در بازه زمانی کمتر و باکیفیت بیشتر استفاده می‌شود. این دستگاه در آزمایشگاه‌های زیست‌شناسی و شیمی مانند میکروبیولوژی، زیست‌شناسی سلولی و مولکولی و… کاربرد بسیاری دارد.
اجزای تشکیل‌دهنده بن ماری
مخزن
این نمونه از دستگاه از یک مخزن دوجداره استیل که به‌خوبی عایق‌بندی‌شده تشکیل شده است.
المنت
برای گرم‌کردن آب در حمام آب از المنت استفاده می‌شود. المنت‌ها قدرت گرمایی متفاوتی دارند و باتوجه‌به حجم و گنجایش آب داخل بن ماری انتخاب می‌شوند. برای اینکه از تماس مستقیم الکتریسیته با آب جلوگیری شود المنت‌ها به طور کامل عایق‌بندی می‌شوند.
دماسنج
در دستگاه حمام آزمایشگاهی یک دماسنج (ترمومتر) برای اندازه‌گیری دمای آب وجود دارد. دماسنج‌های به‌کاررفته در انواع حمام آزمایشگاهی مورداستفاده قرار می‌گیرند آنالوگ یا دیجیتال هستند.
ترموستات
از ترموستات برای تنظیم و تثبیت دمای آب مخزن استفاده می‌شود. دقت دمایی بالا از ملزومات حمام آب است؛ زیرا به‌ازای هر یک درجه سانتی‌گراد تغییر دمای فعالیت آنزیم‌ها 10 درصد کاهش یا افزایش پیدا می‌کند. برای دقت بیشتر و کنترل دما در انواع دستگاه‌های جدید از سیستم میکرو کنترلی برای تنظیم دمای آب مخزن استفاده می‌شود.
همزن
اغلب از همزن برای به گردش در آوردن آب داخل مخزن این دستگاه استفاده می‌شود تا گرمای به‌دست‌آمده توسط المنت به طور یکنواخت منتشر شود. در حقیقت همزن آب را به گردش درآورده و موجب می‌شود تا دمای آب یکنواخت شود.
انواع دستگاه بن ماری آزمایشگاهی و صنعتی
دستگاه بن ماری باتوجه‌به ابعاد، اندازه، جنس و کاربردش به صورت‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود. به‌عنوان‌مثال این تقسیم‌بندی می‌تواند بر اساس نوع درب آن شیب‌دار، حلقوی و ساده باشد یا بر اساس نوع مواد گرم‌کننده که مهره یا آب باشد انجام شود. همچنین می‌تواند بر اساس نوع تجهیزات و طراحی که در آن به کار برده شده تقسیم شود.
بن ماری جوش و سرولوژی
بن ماری جوش 4 خانه، 6 خانه، 8 خانه، با درب شیب‌دار، بن ماری جوش و سرولوژی با درب شیب‌دار و بن ماری جوش و سرولوژی همزن‌دار.
انواع شیکردار، سیرکوله و حمام بافت
نوع شیکردار: در واقع هدف از قراردادن شیکر در این دستگاه‌ها حفظ دما به‌صورت یکنواخت در تمام محیط است. از این نوع دستگاه‌ها اغلب در هیبریداسیون، کشت سلولی و سنجش‌های بیولوژیکی به کار میرود. البته در موقع خرید بن ماری باید به بازه دمایی آن توجه کرد.
حمام سیرکولاسیون
در کاربردهای آزمایشگاهی و تحقیقاتی برای نگهداری نمونه در یک دمای ثابت این حمام مورداستفاده قرار می‌گیرد. این نوع حمام برای خنک یا گرم‌کردن نمونه هم می‌تواند استفاده شود. در حقیقت برخی از مدل‌ها هر دو قابلیت را دارند. در بعضی از موارد این دستگاه برای گرم‌کردن نمونه استفاده می‌شود و در برخی موارد از نوع خنک‌کننده جهت کاهش گرما از نمونه‌ها و حفظ نمونه‌ها در دمای امن به کار میرود. ابعاد، فضا، ظرفیت، محدوده دمایی و الزامات منبع برق از قابلیت‌هایی است باید زمان خرید حمام سیرکولاسیون موردتوجه قرار داد. یکی از تولیدکننده‌های معروف این نوع بن ماری کمپانی polyscience است.
حمام مهره
از مشکلات اساسی و مهم انواع مختلف دستگاه با آب تشکیل آلودگی توسط جلبک‌ها، قارچ‌ها و باکتری‌ها است. در نتیجه برای رفع این مشکل نسل جدیدی از بن ماری‌ها با نام حمام مهره بدون آب طراحی و عرضه شدند. این دستگاه‌ها حاوی مهره‌هایی از جنس فلزهای جامد برگشت‌پذیر به طبیعت هستند و مشکلات آلودگی دستگاه‌های قبلی معمولی را ندارند. کاهش مصرف برق نیز از دیگر مزایای حمام مهره نسب به انواع معمولی است. کاربرد این دستگاه موجب کاهش 50 درصدی مصرف برق برای رساندن آب تا دمای 37 درجه سانتی‌گراد نسبت به دستگاه‌های معمولی می‌باشد. پایداری و ثبات بهتر و نوسانات کمتر دمایی از دیگر برتری‌های حمام مهره بی آب نسبت به نوع معمولی است.
نحوه عملکرد بن ماری
اغلب این دستگاه از لوازم آزمایشگاهی است که از جنس فولاد ضدزنگ ساخته شده و داخل مخزنش را با رنگ الکترواستاتیک پوشش می‌دهند؛ زیرا توانایی مقاومت و جذب بالایی دارد. این کار برای محافظت دستگاه در برابر شرایط آزمایشگاه است. در خارج دستگاه پنلی تعبیه شده که کلیدهای کنترل در آن قرار گرفته و با آن‌ها فعالیت دستگاه را می‌توان کنترل کرد. در زیر مخزن دستگاه مقاومت‌های الکتریکی (المنت) که با مواد ضدزنگ پوشانده شده قرار گرفته‌اند. گرما از طریق المنت‌ها و با اتصال به برق به قسمت میانی دستگاه منتقل می‌شود. در برخی از انواع بن ماری برای انتشار یکنواخت گرما همزنی تعبیه شده است که با گردش آب دما را در کل مخزن یکنواخت می‌کند. در این دستگاه‌ها کنترل محدوده دمایی و تنظیم دما به‌وسیله یک کنترل‌کننده مانند ترموستات انجام می‌شود و به‌وسیله پنل دستگاه محدوده دمایی دلخواه دستگاه تنظیم می‌شود.
کاربرد بن ماری در صنایع
کاربرد بن ماری در صنایع به‌ویژه پزشکی و غذایی بسیار مهم است. این دستگاه وسیله بسیار مناسبی جهت پخت و گرم نگه‌داشتن غذا است. البته خنک نگه‌داشتن غذاهای سرد نیز از دیگر کاربردهای این وسیله در صنایع غذایی است، زیرا به‌آسانی می‌توان آب گرم را با آب سرد جایگزین نمود و به‌جای حمام آب داغ حمام آب سرد ایجاد کرد. ازآنجایی‌که ایجاد یک دمای ثابت در مدت طولانی برای کشت نمونه‌های پزشکی و آزمایشگاهی بسیار مهم و ضروری است انتخاب دستگاه بن ماری گزینه مناسبی می‌تواند باشد. این دستگاه برای گرم‌کردن انواع معرف‌ها، ذوب کردن بسترها و کشته‌های سلولی بسیار مناسب است. همچنین بن ماری کاربردهای دیگری از جمله استفاده در کلینیک‌ها، صنعت کشاورزی، تست دارویی، صنایع شیمیایی، تست سرولوژیک، آگلوتیناسیون، بیوشیمی، مراکز تحقیقاتی و آموزشی دارد.
روش کار با بن ماری
- ابتدا دوشاخه دستگاه را به پریز برق وصل کنید.
- پس از آن با فشردن دکمه پاور دستگاه را روشن نمایید.
- این دستگاه دارای یک نمایشگر دیجیتال است که با روشن‌شدن به‌صورت اتوماتیک فعال می‌شود.
- چهار عدد صفر روی آن ظاهر می‌شود که به معنی آماده‌به‌کار بودن دستگاه است.
قیمت بن ماری چگونه است
قیمت دستگاه بن ماری تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد اینکه دستگاه خارجی باشد یا ساخت ایران بر قیمت تمام شده آن اثر می‌گذارد. اغلب قیمت دستگاه ایرانی کمتر از نوع خارجی آن است. امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی و حمایت از تولید داخلی کارخانه‌ها و شرکت‌های مختلفی به تولید این دستگاه اقدام نموده‌اند. البته قیمت این دستگاه به موارد دیگری نیز بستگی دارد. همان‌طور که اشاره شد انواع مختلف این دستگاه با بازه دمایی مختلف وجود دارند که هر کدام بنا به نیاز آزمایشگاه تهیه می‌شوند و مقادیر قیمتی مختلفی را شامل می‌شوند. از طرف دیگر برندهای ایرانی تولیدکننده هم از نظر قیمت می‌توانند متفاوت عمل می‌کنند. اغلب برخی از این برندها محصولات باکیفیت‌تری تولید می‌کنند که توانایی رقابت با نمونه خارجی را دارند که البته این شرکت‌ها قیمت بالاتری هم بر محصولات خود می‌نهند. در کل قیمت‌های دستگاه‌های داخلی از نمونه خارجی برای مصرف‌کنندگان ارزان‌تر خواهد بود.
نکات ایمنی هنگام کار با دستگاه بن ماری
در هنگام استفاده از بن ماری صنعتی رعایت نکاتی برای جلوگیری از آسیب به دستگاه یا اپراتور ضروری است. در نوع آبی همیشه باید آب دستگاه تعویض و هفته‌ای یکبار تمیز شود تا از رسوب جلوگیری شود. بهتر است مایع داخل مخزن آب مقطر باشد و هرگز نباید از سفیدکننده‌ها و مایعات اسیدی و آب دیونیزه استفاده کرد، زیرا موجب اشتعال می‌شود. این دستگاه در موقع راه‌اندازی باید نزدیک پریز برق بوده و متصل به سیم زمین قرار گیرد تا از بروز خطر برای مصرف‌کننده و دستگاه جلوگیری شود. توجه به این نکته ضروری است که موقع روشن بودن دستگاه به‌هیچ‌عنوان نباید به رزیستورهای دستگاه دست زد؛ زیرا موجب سوختگی و آسیب‌دیدگی می‌شود.